आपल्या देशात सेबीच्या आधिपत्याखाली म्युच्युअल फंड क्षेत्र मोठ्या प्रमाणात वाढतंय. २०१२ला ७ लाख कोटी गुंतवणूक मालमत्ता असलेलं क्षेत्र आता ४० लाख कोटींवर पोचलंय. मागच्या दहा वर्षांत अनेक गुंतवणूकदाराना चांगला फायदा मिळाल्यामुळे पाच पटीहून अधिक वृद्धी या क्षेत्रात पहायला मिळतेय. इक्विटी डेट हायब्रिड कमोडिटी अशा वेगवेगळ्या मालमत्तेमधल्या २००० हून अधिक योजना पाहायला मिळतात.

पैशाचं प्रभावी व्यवस्थापन

डेट म्युच्युअल फंडामधे अगदी एका दिवसापासून दहा-पंधरा वर्षांसाठी दीर्घकाळासाठी सुरक्षित गुंतवणूक म्हणून ओवर नाईट फंड, मनी मनी मार्केट, लिक्विड फंड, ट्रेझरी अँड फंड, शॉर्ट टर्म फंड, अल्ट्रा शॉर्ट टर्म फंड, लो दुरेशन फंड, लाँग टर्म डेट फंड, बाँड फंड, कॉर्पोरेट बाँड फंड अशा अनेक प्रकारच्या योजना गुंतवणुकीसाठी उपलब्ध आहेत.

अनेक गुंतवणूकदारांकडून जमा रक्कम त्या योजनेच्या उद्देशानुसार फंड मॅनेजरकडून कमर्शियल पेपर, कॉर्पोरेट किंवा सरकारी बाँड, सर्टिफिकेट ऑफ डिपॉझिट, ट्रेझरी बिल, गवर्नमेंट बाँड अशा अनेक ठिकाणी कमी-जास्त मुदतीनुसार गुंतवणूक केली जाते. आपल्या गुंतवणुकीच्या उद्देशानुसार इथं योजनांची निवड करता येते.

जर तुमच्याकडे मोठी रक्कम आली असेल. दोन-चार दिवसांसाठी गुंतवणूक करून त्याच्यावर व्याज मिळवायचं असेल, तर ओवरनाईट फंड किंवा लिक्विड फंडामधे गुंतवणूक करून मिळवता येते. अल्पकाळासाठी येणाऱ्या पैशाचं प्रभावी व्यवस्थापन करू शकतो. मोठमोठ्या कंपन्या, बँका या योजनेचा प्रभावी वापर करतात.

जोखीम स्वीकारण्याची तयारी

म्युच्युअल फंड योजना सेबीच्या नियमानुसार चालत असतात. अशा नियमांची अंमलबजावणी काटेकोरपणे राबवली जाते. इथं मिळणारा व्याजदर हा अनिश्चित असतो. रिझर्व बँकेच्या धोरणानुसार व्याजदरात वेळोवेळी होणाऱ्या बदलाचा परिणाम होत असल्याने व्याजदराची जोखीम इथल्या गुंतवणुकीवर आढळून येते. बाजारात जेव्हा व्याजदर वरच्या स्तरावर असतात, तेव्हा गुंतवणूक फायदेशीर ठरते बाजारातले व्याजदर कमी होतात, त्यावेळी इथं जास्त परतावा मिळतो. व्याजदर वाढले की परतावा कमी मिळतो.

दुसरी जोखीम क्रेडिट जोखीम असू शकते म्हणजे एखाद्या कंपनी म्युच्युअल फंड योजनेनं गुंतवणूक केली असेल आणि ती कंपनी डिफॉल्ट झाली, तर तितकी रक्कम परत लवकर मिळत नाही. या ठिकाणी अनेक कंपन्यांना कर्ज दिलेलं असतं. एखादी कंपनी डिफॉल्ट झाली तरी फार मोठा फरक पडत नाही; पण बँक बंद पडली तर ५ लाखांवरची रक्कम वर्षानुवर्ष मिळत नाही, हे सत्य आहे.

हेही वाचा: नाहीतर आपल्या अर्थव्यवस्थेचं खरं नाही!

डेट फंड पारदर्शक

डेट फंडविरुद्ध बँक मुदत ठेवींची तुलना केली, तर बँक ठेवीदारांना बँकांनी दिलेली कर्ज, बँकांचे एनपीए, बुडीत कर्ज राईट ऑफ इत्यादींबद्दल फारच कमी माहिती असते.

डेट फंड अतिशय पारदर्शक असतात कारण योजनेतल्या कोणकोणत्या कंपन्यांना किती प्रमाणात कर्ज दिली आहेत, त्या पोर्टफोलिओची माहिती दर महिन्याला दिली जाते. ऑनलाईनवर ही माहिती उपलब्ध असते. दर दिवसाला आपल्या गुंतवणुकीचं मूल्य बदलत असतं, तेही स्वतःच्या मोबाईल वर पाहू शकता.

एक्झिट लोड रचना तपासा

बँक मुदत ठेव आणि डेट फंड यांची  तरलता आघाडीवर तुलना केली तर, दोन्ही अत्यंत तरल आहेत. फिक्स डिपॉझिट तुमचे पैसे डिपॉझिट खात्यात ठराविक कालावधीसाठी ठराविक व्याजदरासाठी लॉक करते. मुदत पूर्ण झाली तरच या ठेवीवर योग्य व्याज मिळवू शकतो. डेट फंडमधे लॉक-इन नसतं. कधीही कितीही रक्कम काढू शकतो.

समजा बँकेत दहा लाखांची तीन वर्षांसाठी ७ टक्के दराने ठेव ठेवली असेल आणि मुदतपूर्व काढण्यासाठी गेलात, तर ती एफडी ब्रेक करावी लागते. नमूद केलेले व्याजदर मिळत नाही. त्या व्याजदरात कपात केली जाते. असं डेट फंडामधे घडत नाही. पण काही डेट फंडांमधे एक्झिट लोड सोडले, तर कोणतीही रक्कम किंवा व्याज दरात वजावट केली जात नाही. जी काही गुंतवणूक वॅल्यू असेल, ती रक्कम मिळते.

ओवर नाईट, लिक्विड फंडासारख्या कमी कालावधी योजनेत कोणतेही एक्झिट लोड आकारत नाही. गुंतवणूक करण्यापूर्वी तुम्ही डेट फंडाची एक्झिट लोड रचना तपासली पाहिजे. बँकेतल्या मुदत ठेवींवर मिळणार्‍या व्याजावरची आयकर कपात केल्यानंतर निव्वळ परतावा हा ४.८३ टक्के मिळत आहे. आणि डेट फंडातल्या गुंतवणुकीवर इंडेएक्सशन बेनिफिट घेऊन ६.७२ टक्के परतावा मिळत आहे. हे सत्य आहे.

हेही वाचा: बेरोजगारी कमी करण्यासाठी शेतीक्षेत्र खुलं करायला हवं!

वायटीएम बुक करा

डेट फंडातल्या गुंतवणुकीवर अर्थव्यवस्था आणि व्याज दराचा परिणाम ऋण बाजारावर होत असतो म्हणून गुंतवणूक करताना आपली गरज म्हणजे कालावधी पाहून डेट फंडामधल्या गुंतवणूक योजनांची निवड करणं गरजेचं आहे.

सध्या कोरोना काळानंतर महागाई मोठ्या प्रमाणात वाढलेली आहे. त्यावर पर्याय म्हणून अनेक देशातल्या सेंट्रल बँकांनी व्याजदर वाढवले आहेत. आपल्या देशात ही मागील सहा महिन्यांत दीड ते दोन टक्क्यांपर्यंत व्याजदर वाढलेत. त्यामुळे सध्या सरकारी बाँड ७.४० टक्क्यांपर्यंत बाँड इल्ड वाढलेले दिसत आहे. म्हणून आता डेट फंडामधे गुंतवणूक करणं भविष्याच्या दृष्टीने फायद्याचं आहे.

जर समजा, भविष्यात व्याजदर १ टक्क्यांनी कमी झाले तर डेट फंडामधे १ टक्क्यांनी अधिक परतावा मिळतो. सध्याचे वाढलेले व्याजदर महागाई आटोक्यात आणण्यासाठी केले आहेत. भविष्यात व्याजदर कमी होण्याची दाट शक्यता आहे. अशा प्रसंगांमुळे तुम्हाला सुरक्षित गुंतवणूक आणि बँक एफडीपेक्षा चांगला परतावा मिळण्याची खात्री डेट फंडाकडून मिळणार आहे. म्हणून सध्याचा काळ डेट फंडामधे गुंतवणुकीचा काळ आहे, त्याचा फायदा घेतला पाहिजे.

करमुक्त परतावा किती मिळतो?

डेट फंड योजनेतला परतावा हा प्रत्येक त्या त्या योजनेतल्या प्राथमिक उद्दिष्टानुसार ठरलेला असतो. सुरक्षित गुंतवणूक आणि स्थिर उत्पन्न देणं या उद्देशानुसार डेट फंड कार्य करत असतो. यासाठी विविध कालावधींसाठी विविध गुंतवणूक डेट फंडांची तुम्हाला निवड करणं गरजेचं असतं.

उदा. कधीही लागणारा पैसा हा आपण बचत खात्यावर ठेवतो. जिथं २.५ ते ३ टक्के परतावा मिळतो. तीच रक्कम जर लिक्विड फंडात ठेवली, तर तुम्हाला ४ ते ५ टक्के परतावा मिळतो. जर तुम्ही तीन वर्षांपेक्षा जास्त रक्कम ठेवणार असाल, तर शॉर्ट टर्म डेट किंवा लाँग टर्म डेट फंड योजनेची निवड करावी लागेल.

बँकेकडून मिळालेल्या व्याजावर आपल्या आयकर स्लॅबनुसार कर भरावा लागतो. कर भरल्यानंतर आपल्याला निव्वळ परतावा किती मिळतो ते पाहावं लागेल. तसं डेट फंड गुंतवणुकीवर शॉर्ट टर्म कॅपिटल गेन आणि तीन वर्षांनंतर लाँग टर्म कॅपिटल गेन टॅक्स बसतो. तीन वर्षांनंतर डेट फंडातून मिळालेल्या उत्पन्नातून तीन वर्षांत इंडेएक्सशन बेनिफिट म्हणजेच वाढलेली महागाई वजा करून त्यावर २० टक्के टॅक्स द्यावा लागतो.

हेही वाचा: 

अर्थव्यवस्था सावरण्यासाठी धाडस हवं!

लोकशाहीमुळे आर्थिक विकास खुंटतो?

सरकारच्या झटक्यात निर्णय घेण्यामुळे थंडावलेत गुंतवणूकदार

सरकारी उद्योग विकणं हा तर कातडीबचावूपणा : अभय टिळक

श्रीमंतांकडून जास्त टॅक्स घेण्याची सूचना अभिजीत बॅनर्जी का करतात?