logo image
  • होम

  • समाज

  • राजकारण

  • संस्कृती

  • लाइफस्टाइल

  • आमच्याविषयी

  • शेअर

logo image
logo image

Card image cap
मीडिया, शेतकरी आणि भारत जोडो यात्रा - १
प्रमोद चुंचूवार
३० नोव्हेंबर २०२२
वाचन वेळ : ६ मिनिटं

राहुल गांधींची भारत जोडो यात्रा महाराष्ट्रातून पुढे सरकलीय. यात्रेबद्दलची लोकांमधली उत्सुकता कमी झालेली नाही. ही यात्रा केवळ काँग्रेस पक्षाची नाही तर सर्वसामान्यांची, सामाजिक संघटनांची, शेतकरी, कष्टकऱ्यांची राहील यासाठी प्रयत्नपूर्वक नियोजन आणि धोरण आखलं गेलं. त्यामुळे यात्रा सर्वसमावेशक झाली. या यात्रेत महाराष्ट्रातल्या टप्प्यात सहभागी झालेले पत्रकार प्रमोद चुंचूवार यांची या यात्रेबद्दलची निरिक्षणं.


Card image cap
मीडिया, शेतकरी आणि भारत जोडो यात्रा - १
प्रमोद चुंचूवार
३० नोव्हेंबर २०२२

राहुल गांधींची भारत जोडो यात्रा महाराष्ट्रातून पुढे सरकलीय. यात्रेबद्दलची लोकांमधली उत्सुकता कमी झालेली नाही. ही यात्रा केवळ काँग्रेस पक्षाची नाही तर सर्वसामान्यांची, सामाजिक संघटनांची, शेतकरी, कष्टकऱ्यांची राहील यासाठी प्रयत्नपूर्वक नियोजन आणि धोरण आखलं गेलं. त्यामुळे यात्रा सर्वसमावेशक झाली. या यात्रेत महाराष्ट्रातल्या टप्प्यात सहभागी झालेले पत्रकार प्रमोद चुंचूवार यांची या यात्रेबद्दलची निरिक्षणं......


Card image cap
कुमार शिराळकर: कार्यकर्तेपण जपणारा कॉम्रेड
कृष्णा ठाकरे
०९ ऑक्टोबर २०२२
वाचन वेळ : १० मिनिटं

ज्येष्ठ मार्क्सवादी कार्यकर्ते कॉम्रेड कुमार शिराळकर यांचं नुकतंच निधन झालं. नंदुरबार जिल्ह्यातल्या अनेक आदिवासी पाड्यांमधे त्यांनी लोकचळवळी उभारल्या. सर्वसामान्यांना या लढ्याशी जोडलं. त्यांच्यातला कार्यकर्ता जपला. कुमार शिराळकर यांच्यासोबत खांद्याला खांदा लावून काम करणारे नंदुरबारचे कृष्णा ठाकरे असेच एक कार्यकर्ते. शिराळकर यांच्यासोबतच्या आठवणींना त्यांनी फेसबुक पोस्टच्या माध्यमातून उजाळा दिलाय.


Card image cap
कुमार शिराळकर: कार्यकर्तेपण जपणारा कॉम्रेड
कृष्णा ठाकरे
०९ ऑक्टोबर २०२२

ज्येष्ठ मार्क्सवादी कार्यकर्ते कॉम्रेड कुमार शिराळकर यांचं नुकतंच निधन झालं. नंदुरबार जिल्ह्यातल्या अनेक आदिवासी पाड्यांमधे त्यांनी लोकचळवळी उभारल्या. सर्वसामान्यांना या लढ्याशी जोडलं. त्यांच्यातला कार्यकर्ता जपला. कुमार शिराळकर यांच्यासोबत खांद्याला खांदा लावून काम करणारे नंदुरबारचे कृष्णा ठाकरे असेच एक कार्यकर्ते. शिराळकर यांच्यासोबतच्या आठवणींना त्यांनी फेसबुक पोस्टच्या माध्यमातून उजाळा दिलाय......


Card image cap
कॉ. कुमार शिराळकर : मला न कळलेला माझा मित्र
दीनानाथ मनोहर
०६ ऑक्टोबर २०२२
वाचन वेळ : ९ मिनिटं

मार्क्सवादी कम्युनिस्ट पक्षाचे कार्यकर्ते कॉ. कुमार शिराळकर यांचं नुकतंच निधन झालंय. आदिवासी, शेतकरी, मजूरांच्या प्रश्नांसाठी त्यांनी सातत्याने लढा दिला होता. कुमार यांचं एकूण जगणं आणि चळवळीतल्या धडपडीविषयी त्यांचे एकेकाळचे सहकारी दीनानाथ मनोहर यांनी मनोविकास प्रकाशनच्या दिवाळी अंकात एक लेख लिहीला होता. त्यांनी फेसबुकवर शेअर केलेला हा लेख इथं देत आहोत.


Card image cap
कॉ. कुमार शिराळकर : मला न कळलेला माझा मित्र
दीनानाथ मनोहर
०६ ऑक्टोबर २०२२

मार्क्सवादी कम्युनिस्ट पक्षाचे कार्यकर्ते कॉ. कुमार शिराळकर यांचं नुकतंच निधन झालंय. आदिवासी, शेतकरी, मजूरांच्या प्रश्नांसाठी त्यांनी सातत्याने लढा दिला होता. कुमार यांचं एकूण जगणं आणि चळवळीतल्या धडपडीविषयी त्यांचे एकेकाळचे सहकारी दीनानाथ मनोहर यांनी मनोविकास प्रकाशनच्या दिवाळी अंकात एक लेख लिहीला होता. त्यांनी फेसबुकवर शेअर केलेला हा लेख इथं देत आहोत......


Card image cap
भारतीय लोकशाहीचं सुवर्णपान ठरलेली राष्ट्रपती निवडणूक
प्रा. विजया पंडित
२४ जुलै २०२२
वाचन वेळ : ५ मिनिटं

देशाच्या १५ व्या राष्ट्रपती म्हणून अपेक्षेनुसार द्रौपदी मुर्मू यांची घवघवीत मताधिक्याने निवड झाली आणि भारतीय लोकशाहीच्या इतिहासात एक सुवर्णपान लिहिलं गेलं. एकेकाळी शिक्षिका राहिलेल्या आणि आदिवासी समाजातून पुढे आलेल्या मुर्मू यांना सर्वोच्च स्थानी विराजमान होण्याची संधी मिळाल्यामुळे एक वेगळा संदेश जगाला दिला गेलाय. स्वातंत्र्याच्या अमृत महोत्सवी वर्षात देशाची मान उंचावणारी ही घटना आहे.


Card image cap
भारतीय लोकशाहीचं सुवर्णपान ठरलेली राष्ट्रपती निवडणूक
प्रा. विजया पंडित
२४ जुलै २०२२

देशाच्या १५ व्या राष्ट्रपती म्हणून अपेक्षेनुसार द्रौपदी मुर्मू यांची घवघवीत मताधिक्याने निवड झाली आणि भारतीय लोकशाहीच्या इतिहासात एक सुवर्णपान लिहिलं गेलं. एकेकाळी शिक्षिका राहिलेल्या आणि आदिवासी समाजातून पुढे आलेल्या मुर्मू यांना सर्वोच्च स्थानी विराजमान होण्याची संधी मिळाल्यामुळे एक वेगळा संदेश जगाला दिला गेलाय. स्वातंत्र्याच्या अमृत महोत्सवी वर्षात देशाची मान उंचावणारी ही घटना आहे......


Card image cap
निसर्गालाच धर्म मानणाऱ्या संथालींना जाणून घेऊयात
प्रथमेश हळंदे
२९ जून २०२२
वाचन वेळ : ७ मिनिटं

जुलैमधे भारतात राष्ट्रपतीपदाची निवडणूक होईल. भाजपनं या निवडणुकीसाठी झारखंडच्या माजी राज्यपाल द्रौपदी मुर्मू यांना उमेदवारी दिलीय. त्या भारतातली सगळ्यात मोठी आणि सर्वात जुन्या संथाल नावाच्या आदिवासी जमातीतून येतात. राष्ट्रपतीपदाच्या निवडणुकीत त्यांचा विजय झाला तर त्या या पदावर विराजमान होणाऱ्या पहिल्या आदिवासी महिला ठरणार आहेत.


Card image cap
निसर्गालाच धर्म मानणाऱ्या संथालींना जाणून घेऊयात
प्रथमेश हळंदे
२९ जून २०२२

जुलैमधे भारतात राष्ट्रपतीपदाची निवडणूक होईल. भाजपनं या निवडणुकीसाठी झारखंडच्या माजी राज्यपाल द्रौपदी मुर्मू यांना उमेदवारी दिलीय. त्या भारतातली सगळ्यात मोठी आणि सर्वात जुन्या संथाल नावाच्या आदिवासी जमातीतून येतात. राष्ट्रपतीपदाच्या निवडणुकीत त्यांचा विजय झाला तर त्या या पदावर विराजमान होणाऱ्या पहिल्या आदिवासी महिला ठरणार आहेत......


Card image cap
यवतमाळच्या आदिवासी पाड्यांवर गाजतोय समुहशेतीचा शिराटोकी पॅटर्न
ललितकुमार वऱ्हाडे
०५ जून २०२२
वाचन वेळ : ६ मिनिटं

आंध्र आणि तेलंगणा राज्याच्या सीमेलगत असणाऱ्या झरीजामणी या आदिवासीबहुल तालुक्यात कोलाम ही आदिम जमात मोठ्या प्रमाणावर आहे. इथंच शिराटोकी नावाचं एक गाव आहे. निसर्गाच्या जवळ नेणारी नैसर्गिक शेती करायची असं इथल्या गावकऱ्यांनी ठरवलं. त्यातून अशिक्षित, अज्ञानी वाटणाऱ्या या लोकांनी एकत्र येऊन सामुदायिक शेती करण्याचा ऐतिहासिक निर्णय घेतलाय.


Card image cap
यवतमाळच्या आदिवासी पाड्यांवर गाजतोय समुहशेतीचा शिराटोकी पॅटर्न
ललितकुमार वऱ्हाडे
०५ जून २०२२

आंध्र आणि तेलंगणा राज्याच्या सीमेलगत असणाऱ्या झरीजामणी या आदिवासीबहुल तालुक्यात कोलाम ही आदिम जमात मोठ्या प्रमाणावर आहे. इथंच शिराटोकी नावाचं एक गाव आहे. निसर्गाच्या जवळ नेणारी नैसर्गिक शेती करायची असं इथल्या गावकऱ्यांनी ठरवलं. त्यातून अशिक्षित, अज्ञानी वाटणाऱ्या या लोकांनी एकत्र येऊन सामुदायिक शेती करण्याचा ऐतिहासिक निर्णय घेतलाय......


Card image cap
छत्तीसगढचं हसदेव जंगल वाचवण्यासाठी धडपडतेय आदिवासींची चळवळ
अक्षय शारदा शरद
१७ मे २०२२
वाचन वेळ : ५ मिनिटं

छत्तीसगढच्या उत्तरेकडचं हसदेव जंगल हे मध्य भारताचं फुफ्फुस समजलं जातं. हा सगळा भाग जैवविविधतेनं नटलाय. पण मागचं दशकभर कोळसा खाणींमुळे जैवविविधतेसोबतच इथल्या आदिवासींचं अस्तित्व धोक्यात आलंय. एकीकडे या आदिवासींच्या 'सेव हसदेव' आंदोलनाला जगभरातून पाठिंबा मिळत असताना हे जंगल अदानी समूहाच्या घशात घालण्याचा डाव केंद्रातल्या भाजप आणि राज्यातल्या काँग्रेस सरकारनं आखलाय.


Card image cap
छत्तीसगढचं हसदेव जंगल वाचवण्यासाठी धडपडतेय आदिवासींची चळवळ
अक्षय शारदा शरद
१७ मे २०२२

छत्तीसगढच्या उत्तरेकडचं हसदेव जंगल हे मध्य भारताचं फुफ्फुस समजलं जातं. हा सगळा भाग जैवविविधतेनं नटलाय. पण मागचं दशकभर कोळसा खाणींमुळे जैवविविधतेसोबतच इथल्या आदिवासींचं अस्तित्व धोक्यात आलंय. एकीकडे या आदिवासींच्या 'सेव हसदेव' आंदोलनाला जगभरातून पाठिंबा मिळत असताना हे जंगल अदानी समूहाच्या घशात घालण्याचा डाव केंद्रातल्या भाजप आणि राज्यातल्या काँग्रेस सरकारनं आखलाय......


Card image cap
मी रांगेतच उभा आहे: वंचित समूहाच्या वेदनांची मालिका
तुषार पाटील निंभोरेकर
०७ एप्रिल २०२२
वाचन वेळ : ९ मिनिटं

'मी रांगेतच उभा आहे' हा कवी भूषण रामटेके यांचा कवितासंग्रह. वर्षानुवर्ष गरिबीच्या काळोखात आयुष्य रेटत असलेल्या आणि आजही अच्छे दिन येतील अशी भाबडी आशा असणाऱ्या समूहाचं दुःख रामटेके यांनी यात मांडलंय. दलित, वंचित, शोषित, आदिवासी समूहांच्या वास्तववादी दुःखाला त्यांनी या कवितासंग्रहाच्या माध्यमातून वाचा फोडलीय.


Card image cap
मी रांगेतच उभा आहे: वंचित समूहाच्या वेदनांची मालिका
तुषार पाटील निंभोरेकर
०७ एप्रिल २०२२

'मी रांगेतच उभा आहे' हा कवी भूषण रामटेके यांचा कवितासंग्रह. वर्षानुवर्ष गरिबीच्या काळोखात आयुष्य रेटत असलेल्या आणि आजही अच्छे दिन येतील अशी भाबडी आशा असणाऱ्या समूहाचं दुःख रामटेके यांनी यात मांडलंय. दलित, वंचित, शोषित, आदिवासी समूहांच्या वास्तववादी दुःखाला त्यांनी या कवितासंग्रहाच्या माध्यमातून वाचा फोडलीय......


Card image cap
सातपुड्यातल्या आदिवासींमधे रंगतेय सामाजिक ऐक्याची होळी
विनायक सावळे
१८ मार्च २०२२
वाचन वेळ : ७ मिनिटं

होळीला आदिवासी जमातीत प्रचंड श्रद्धेची जागा आहे. तिला जितेजागती देवता म्हटलं जातं. सातपुड्यातल्या डोंगरदऱ्यांमधल्या आदिवासींच्या गावात तर महिनाभर आधीच होळी फिवर सुरू झालेला असतो. इथल्या डोंगरदऱ्यात पुढचा आठवडाभर हा होळीचा बेधुंद आवाज घुमत राहणार आहे. या निमित्ताने वेगाने बदलत जाणाऱ्या या जगात आदिवासी बांधवांनी आपली वैशिष्ट्यपूर्ण संस्कृती जपलीय.


Card image cap
सातपुड्यातल्या आदिवासींमधे रंगतेय सामाजिक ऐक्याची होळी
विनायक सावळे
१८ मार्च २०२२

होळीला आदिवासी जमातीत प्रचंड श्रद्धेची जागा आहे. तिला जितेजागती देवता म्हटलं जातं. सातपुड्यातल्या डोंगरदऱ्यांमधल्या आदिवासींच्या गावात तर महिनाभर आधीच होळी फिवर सुरू झालेला असतो. इथल्या डोंगरदऱ्यात पुढचा आठवडाभर हा होळीचा बेधुंद आवाज घुमत राहणार आहे. या निमित्ताने वेगाने बदलत जाणाऱ्या या जगात आदिवासी बांधवांनी आपली वैशिष्ट्यपूर्ण संस्कृती जपलीय......


Card image cap
अनुसूचित जमाती, आदिवासी की मूळनिवासी?
प्रमोद मुनघाटे
०४ नोव्हेंबर २०२१
वाचन वेळ : ७ मिनिटं

ऍड. लटारी मडावी यांनी ‘मूळ रहिवासी जंगलातून संयुक्त राष्ट्र संघात’ या पुस्तकात भारतीय आदिवासींच्या अस्तित्व, आणि जागतिक, स्थानिक पातळीवरच्या समस्या फार टोकदार शब्दात मांडल्या आहेत. केवळ कायदा आणि संविधान यांचाच प्रश्न नाही तर बहुसंख्य धार्मिक कट्टरपंथी आदिवासींची स्वतंत्र सांस्कृतिक ओळख पुसून टाकायचा प्रयत्न होत असताना हे पुस्तक का महत्वाचंय हे सांगणारी प्रमोद मुनघाटे यांची फेसबुक पोस्ट.


Card image cap
अनुसूचित जमाती, आदिवासी की मूळनिवासी?
प्रमोद मुनघाटे
०४ नोव्हेंबर २०२१

ऍड. लटारी मडावी यांनी ‘मूळ रहिवासी जंगलातून संयुक्त राष्ट्र संघात’ या पुस्तकात भारतीय आदिवासींच्या अस्तित्व, आणि जागतिक, स्थानिक पातळीवरच्या समस्या फार टोकदार शब्दात मांडल्या आहेत. केवळ कायदा आणि संविधान यांचाच प्रश्न नाही तर बहुसंख्य धार्मिक कट्टरपंथी आदिवासींची स्वतंत्र सांस्कृतिक ओळख पुसून टाकायचा प्रयत्न होत असताना हे पुस्तक का महत्वाचंय हे सांगणारी प्रमोद मुनघाटे यांची फेसबुक पोस्ट......


Card image cap
भारतीय स्वातंत्र्य पंचाहत्तर वर्षांचं, फॅसिस्ट शक्तींशी कसं लढायचं? 
राज वाल्मिकी
१५ ऑगस्ट २०२१
वाचन वेळ : ६ मिनिटं

आज १५ ऑगस्ट. भारतीय स्वातंत्र्याला ७५ वर्ष पूर्ण होतायत. देशात जाती-धर्म-संस्कृती-भाषा इतकी सारी विविधता असूनही आपण एकसंध राहिलो. या विविधतेला देशातल्या फॅसिस्ट शक्ती नख लावायचा प्रयत्न करतायत. हा डाव संविधानाच्या मार्गानेच उधळून लावाला लागेल. कसा ते सांगतायत सामाजिक कार्यकर्ते आणि देशातल्या सफाई कर्मचारी आंदोलनाचे नेते राज वाल्मिकी. न्यूज क्लिकवरच्या त्यांच्या लेखाचा हा अनुवाद.


Card image cap
भारतीय स्वातंत्र्य पंचाहत्तर वर्षांचं, फॅसिस्ट शक्तींशी कसं लढायचं? 
राज वाल्मिकी
१५ ऑगस्ट २०२१

आज १५ ऑगस्ट. भारतीय स्वातंत्र्याला ७५ वर्ष पूर्ण होतायत. देशात जाती-धर्म-संस्कृती-भाषा इतकी सारी विविधता असूनही आपण एकसंध राहिलो. या विविधतेला देशातल्या फॅसिस्ट शक्ती नख लावायचा प्रयत्न करतायत. हा डाव संविधानाच्या मार्गानेच उधळून लावाला लागेल. कसा ते सांगतायत सामाजिक कार्यकर्ते आणि देशातल्या सफाई कर्मचारी आंदोलनाचे नेते राज वाल्मिकी. न्यूज क्लिकवरच्या त्यांच्या लेखाचा हा अनुवाद......


Card image cap
फादर स्टॅन स्वामींच्या मृत्यूनंतर जगभरातून निषेध व्यक्त का होतोय?
अक्षय शारदा शरद
१० जुलै २०२१
वाचन वेळ : ६ मिनिटं

भीमा कोरेगावमधल्या हिंसेच्या आरोपात अटक झालेल्या सामाजिक कार्यकर्ते स्टॅन स्वामी यांचा अटकेतच मृत्यू झाला. एनआयएने त्यांच्यावर यूएपीए लावून त्यांना अटक केली होती. जेलमधे त्यांना अमानुष पद्धतीने वागणूक दिली गेली. त्यांचे जामीन अर्जही फेटाळले गेले.  'जेल में बंद कैदियों का सच' नावाचं पुस्तक त्यांनी लिहिलं होतं. ते सत्य शोधण्याऐवजी आदिवासींच्या न्याय हक्कांसाठी लढणाऱ्या ८४ वर्षांच्या स्टॅन स्वामींनाच संपवलं गेलं.


Card image cap
फादर स्टॅन स्वामींच्या मृत्यूनंतर जगभरातून निषेध व्यक्त का होतोय?
अक्षय शारदा शरद
१० जुलै २०२१

भीमा कोरेगावमधल्या हिंसेच्या आरोपात अटक झालेल्या सामाजिक कार्यकर्ते स्टॅन स्वामी यांचा अटकेतच मृत्यू झाला. एनआयएने त्यांच्यावर यूएपीए लावून त्यांना अटक केली होती. जेलमधे त्यांना अमानुष पद्धतीने वागणूक दिली गेली. त्यांचे जामीन अर्जही फेटाळले गेले.  'जेल में बंद कैदियों का सच' नावाचं पुस्तक त्यांनी लिहिलं होतं. ते सत्य शोधण्याऐवजी आदिवासींच्या न्याय हक्कांसाठी लढणाऱ्या ८४ वर्षांच्या स्टॅन स्वामींनाच संपवलं गेलं......


Card image cap
२०० नक्षलवाद्यांसाठी २००० जवान असतानाही असं का घडलं?
सुरेश पाटील
१२ एप्रिल २०२१
वाचन वेळ : ७ मिनिटं

३ एप्रिलला छत्तीसगढमधे झालेल्या नक्षलवादी हल्ल्यात २३ जणांचा बळी गेला. दोन-अडीचशे नक्षलवाद्यांच्या बंदोबस्तासाठी सीआरपीएफसह विविध सुरक्षा यंत्रणांचे सुमारे दोन हजार जवान जंगलात उतरले होते. त्यांनी हा हा म्हणता नक्षलींना संपवायला हवं होतं. पण तसं झालं नाही. त्यापाठीमागची कारणमीमांसा तपासली, तर काही गंभीर गोष्टी प्रकर्षाने समोर येतात.


Card image cap
२०० नक्षलवाद्यांसाठी २००० जवान असतानाही असं का घडलं?
सुरेश पाटील
१२ एप्रिल २०२१

३ एप्रिलला छत्तीसगढमधे झालेल्या नक्षलवादी हल्ल्यात २३ जणांचा बळी गेला. दोन-अडीचशे नक्षलवाद्यांच्या बंदोबस्तासाठी सीआरपीएफसह विविध सुरक्षा यंत्रणांचे सुमारे दोन हजार जवान जंगलात उतरले होते. त्यांनी हा हा म्हणता नक्षलींना संपवायला हवं होतं. पण तसं झालं नाही. त्यापाठीमागची कारणमीमांसा तपासली, तर काही गंभीर गोष्टी प्रकर्षाने समोर येतात......


Card image cap
तर, ते मलाही नक्षलवादी ठरवतीलः नजुबाई गावित
शब्दांकनः शर्मिष्ठा भोसले
१० जानेवारी २०२१
वाचन वेळ : ८ मिनिटं

नजुबाई गावित, एक संघर्षरत कार्यकर्ता, एक ताकदीच्या लेखिका. आज त्यांचा जन्मदिवस. आदिवासी समाजात जन्मलेल्या, वाढलेल्या. त्यांच्या वाट्याला आलेल्या अत्यंत हलाखीचे आणि विषमतेचे जिवंत अनुभव त्यांनी सातत्याने लेखणीतून उतरवलेत. आसपासच्या सामाजिक, सांस्कृतिक वास्तवाची तटस्थ चिकित्सा करण्याची कमावलेली नजर. याच नजरेतून स्वत:चं जगणं आणि आजच्या वर्तमानाबद्दल त्यांचं हे मुक्त मनोगत. मुक्त शब्द मासिकाच्या दिवाळी अंकात आलेल्या मुलाखतीचा हा संपादित अंश.


Card image cap
तर, ते मलाही नक्षलवादी ठरवतीलः नजुबाई गावित
शब्दांकनः शर्मिष्ठा भोसले
१० जानेवारी २०२१

नजुबाई गावित, एक संघर्षरत कार्यकर्ता, एक ताकदीच्या लेखिका. आज त्यांचा जन्मदिवस. आदिवासी समाजात जन्मलेल्या, वाढलेल्या. त्यांच्या वाट्याला आलेल्या अत्यंत हलाखीचे आणि विषमतेचे जिवंत अनुभव त्यांनी सातत्याने लेखणीतून उतरवलेत. आसपासच्या सामाजिक, सांस्कृतिक वास्तवाची तटस्थ चिकित्सा करण्याची कमावलेली नजर. याच नजरेतून स्वत:चं जगणं आणि आजच्या वर्तमानाबद्दल त्यांचं हे मुक्त मनोगत. मुक्त शब्द मासिकाच्या दिवाळी अंकात आलेल्या मुलाखतीचा हा संपादित अंश......


Card image cap
बदल होऊ शकतो, हे दाखवून देणारी श्रमजीवी संघटना
गिरीश ढोके
२५ सप्टेंबर २०२०
वाचन वेळ : ६ मिनिटं

दबल्या पिचलेल्या आदिवासींसाठी लोकशाही आणि सत्याग्रहाच्या मार्गावर चालणारी एक सशक्त संस्था म्हणून विवेक पंडितांची श्रमजीवी संघटना ओळखली जाते. १ लाख सदस्य नोंदणी पूर्ण करून नुकतीच ही शेतमजुरांची युनियन महाराष्ट्रातली सर्वात जास्त नोंदणी असणारी  कामगार संघटना ठरलीय. माणसाला उभं करणाऱ्या एका संघटनेची ही गोष्ट.


Card image cap
बदल होऊ शकतो, हे दाखवून देणारी श्रमजीवी संघटना
गिरीश ढोके
२५ सप्टेंबर २०२०

दबल्या पिचलेल्या आदिवासींसाठी लोकशाही आणि सत्याग्रहाच्या मार्गावर चालणारी एक सशक्त संस्था म्हणून विवेक पंडितांची श्रमजीवी संघटना ओळखली जाते. १ लाख सदस्य नोंदणी पूर्ण करून नुकतीच ही शेतमजुरांची युनियन महाराष्ट्रातली सर्वात जास्त नोंदणी असणारी  कामगार संघटना ठरलीय. माणसाला उभं करणाऱ्या एका संघटनेची ही गोष्ट......


Card image cap
आदिवासीबहुल झारखंडमधे ओबीसी राजकारणाला अच्छे दिन
सदानंद घायाळ
१४ डिसेंबर २०१९
वाचन वेळ : ४ मिनिटं

आदिवासींच्या हक्कांचं संरक्षण करण्यासाठी स्थापन झालेल्या झारखंडमधे सध्या ओबीसी राजकारणाला अच्छे दिन आलेत. भाजपने २०१४ मधे ओबीसी मतांच्या जोरावर राज्यात सत्ता मिळावली. यंदा सगळेच पक्ष ओबीसी वोटबँकेला आकर्षित करण्यासाठी ताकद लावत आहेत.


Card image cap
आदिवासीबहुल झारखंडमधे ओबीसी राजकारणाला अच्छे दिन
सदानंद घायाळ
१४ डिसेंबर २०१९

आदिवासींच्या हक्कांचं संरक्षण करण्यासाठी स्थापन झालेल्या झारखंडमधे सध्या ओबीसी राजकारणाला अच्छे दिन आलेत. भाजपने २०१४ मधे ओबीसी मतांच्या जोरावर राज्यात सत्ता मिळावली. यंदा सगळेच पक्ष ओबीसी वोटबँकेला आकर्षित करण्यासाठी ताकद लावत आहेत......


Card image cap
अमेझॉनचं जंगल कसं आहे? आणि तिथले आदिवासी कसे राहतात? 
डॉ. अनंत लाभसेटवार 
१४ सप्टेंबर २०१९
वाचन वेळ : १२ मिनिटं

अमेझॉन जंगलात जानेवारी महिन्यापासूनच आग लागण्यास सुरवात झाली. ऑगस्टमधे ही मोठ्या प्रमाणात पसरली. त्यात २२ लाख ४० हजार एकर जागा भस्म झालीय. आपल्याला माहितीय का, आपल्याला मिळणाऱ्या ऑक्सिजनचा २० टक्के वाटा या जंगलाचा आहे. इथली अमेझॉन नदी पृथ्वीची जडणघडण होत असतानासुद्धा वाहत होती. याच अमेझॉन जंगलात फिरण्याचा अनुभव या लेखातून वाचुया. 


Card image cap
अमेझॉनचं जंगल कसं आहे? आणि तिथले आदिवासी कसे राहतात? 
डॉ. अनंत लाभसेटवार 
१४ सप्टेंबर २०१९

अमेझॉन जंगलात जानेवारी महिन्यापासूनच आग लागण्यास सुरवात झाली. ऑगस्टमधे ही मोठ्या प्रमाणात पसरली. त्यात २२ लाख ४० हजार एकर जागा भस्म झालीय. आपल्याला माहितीय का, आपल्याला मिळणाऱ्या ऑक्सिजनचा २० टक्के वाटा या जंगलाचा आहे. इथली अमेझॉन नदी पृथ्वीची जडणघडण होत असतानासुद्धा वाहत होती. याच अमेझॉन जंगलात फिरण्याचा अनुभव या लेखातून वाचुया. .....


Card image cap
नवनीतभाई शहाः संयुक्त महाराष्ट्र लढ्याला पाठिंबा देणारे गुजराती आमदार
समीर मणियार
२७ ऑगस्ट २०१९
वाचन वेळ : ६ मिनिटं

ज्येष्ठ स्वातंत्र्यसैनिक, गांधीवादी कार्यकर्ते, पालघरचे पहिले आमदार नवनीतभाई शहा यांचं काल सोमवारी २६ ऑगस्टला निधन झालं. सात दशकांच्या आपल्या कारकिर्दीत त्यांनी पालघर परिसराच्या विकासासाठी अनेक आंदोलनं केली. संस्था उभारल्या. ज्येष्ठ पत्रकार, पालघरचे रहिवासी समीर मणियार यांनी नवनीतभाईंच्या व्यक्तिमत्वाचा वेध घेणारी फेसबूक पोस्ट टाकलीय. त्या पोस्टचा हा संपादित अंश.


Card image cap
नवनीतभाई शहाः संयुक्त महाराष्ट्र लढ्याला पाठिंबा देणारे गुजराती आमदार
समीर मणियार
२७ ऑगस्ट २०१९

ज्येष्ठ स्वातंत्र्यसैनिक, गांधीवादी कार्यकर्ते, पालघरचे पहिले आमदार नवनीतभाई शहा यांचं काल सोमवारी २६ ऑगस्टला निधन झालं. सात दशकांच्या आपल्या कारकिर्दीत त्यांनी पालघर परिसराच्या विकासासाठी अनेक आंदोलनं केली. संस्था उभारल्या. ज्येष्ठ पत्रकार, पालघरचे रहिवासी समीर मणियार यांनी नवनीतभाईंच्या व्यक्तिमत्वाचा वेध घेणारी फेसबूक पोस्ट टाकलीय. त्या पोस्टचा हा संपादित अंश......


Card image cap
'फँड्री'च्या दानपेटीने गणपती बाप्पा होतो प्रसन्न
अमोल शिंदे
२६ ऑगस्ट २०१९
वाचन वेळ : ४ मिनिटं

फँड्री सिनेमाने आपल्याला समाजाची दुसरी बाजू दाखवली. या सिनेमातून प्रेरणा घेत. काही तरुण मंडळी एकत्र येतात. आणि फँड्री फाऊंडेशन सुरू होतं. ही संस्था आज महाराष्ट्रातल्या वेगवेगळ्या भागात काम करतेय. गेल्या ५ वर्षांपासून ते गणोशोत्सवात उपक्रम राबतायत. यंदाच्या वर्षीसुद्धा डोनेशन बॉक्सचा उपक्रम राबवला जातोय. यात आपणही सामील होऊ शकतो.


Card image cap
'फँड्री'च्या दानपेटीने गणपती बाप्पा होतो प्रसन्न
अमोल शिंदे
२६ ऑगस्ट २०१९

फँड्री सिनेमाने आपल्याला समाजाची दुसरी बाजू दाखवली. या सिनेमातून प्रेरणा घेत. काही तरुण मंडळी एकत्र येतात. आणि फँड्री फाऊंडेशन सुरू होतं. ही संस्था आज महाराष्ट्रातल्या वेगवेगळ्या भागात काम करतेय. गेल्या ५ वर्षांपासून ते गणोशोत्सवात उपक्रम राबतायत. यंदाच्या वर्षीसुद्धा डोनेशन बॉक्सचा उपक्रम राबवला जातोय. यात आपणही सामील होऊ शकतो......


Card image cap
वडेट्टीवारांना विरोधी पक्षनेता केलं काँग्रेसनं आणि थँक्स म्हणाले बाळासाहेबांना, कारण
सदानंद घायाळ
२५ जून २०१९
वाचन वेळ : ४ मिनिटं

काँग्रेस आमदार विजय वडेट्टीवार यांची विधानसभेतील विरोधी पक्षनेते म्हणून निवड झाली. विधानसभेची निवडणूक चारेक महिन्यांवर आली असताना ही निवड झालीय. वडेट्टीवारांनी विरोधी पक्षनेत्याचं पद स्वीकारताना भाषण दिलं. त्यावेळी त्यांनी बाळासाहेबांचे आभार मानले.


Card image cap
वडेट्टीवारांना विरोधी पक्षनेता केलं काँग्रेसनं आणि थँक्स म्हणाले बाळासाहेबांना, कारण
सदानंद घायाळ
२५ जून २०१९

काँग्रेस आमदार विजय वडेट्टीवार यांची विधानसभेतील विरोधी पक्षनेते म्हणून निवड झाली. विधानसभेची निवडणूक चारेक महिन्यांवर आली असताना ही निवड झालीय. वडेट्टीवारांनी विरोधी पक्षनेत्याचं पद स्वीकारताना भाषण दिलं. त्यावेळी त्यांनी बाळासाहेबांचे आभार मानले......


Card image cap
'लाल श्याम शाह' हे पुस्तक मी का लिहिलं?
सुदीप ठाकूर
१६ जून २०१९
वाचन वेळ : ६ मिनिटं

लाल श्याम शाह. छत्तीसगढमधल्या आदिवासींचा आवाज. आदिवासींच्या अस्मिता आणि स्वाभिमानासाठी लढणारा, आपला संघर्ष शांतीपूर्ण आणि गांधीवादी मार्गाने चालवत पुढे नेणारा हा आवाज व्यवस्थेसाठी कायम दुर्लक्षित राहिला. त्यांच्याच आयुष्यावर साधना प्रकाशनाकडून 'लाल श्याम शाह’ हे पुस्तकं आलंय. त्यातलाच हा काही भाग.


Card image cap
'लाल श्याम शाह' हे पुस्तक मी का लिहिलं?
सुदीप ठाकूर
१६ जून २०१९

लाल श्याम शाह. छत्तीसगढमधल्या आदिवासींचा आवाज. आदिवासींच्या अस्मिता आणि स्वाभिमानासाठी लढणारा, आपला संघर्ष शांतीपूर्ण आणि गांधीवादी मार्गाने चालवत पुढे नेणारा हा आवाज व्यवस्थेसाठी कायम दुर्लक्षित राहिला. त्यांच्याच आयुष्यावर साधना प्रकाशनाकडून 'लाल श्याम शाह’ हे पुस्तकं आलंय. त्यातलाच हा काही भाग......


Card image cap
मोदी गेले होते तो किर्गीझस्तान नावाचा देश आहे तरी कसा?
दिशा खातू
१६ जून २०१९
वाचन वेळ : ४ मिनिटं

नुकतेच पंतप्रधान किर्गीझस्तानच्या राजधानी बिशकेकला जाऊन आले. तिथे एससीओ समिट होतं. समिट तर नरेंद्र मोदी आणि इम्रान खान यांच्यातलं टशन, मिटींगवरुन चर्चेत आलं. पण ही एससीओ परिषद, किर्गीझस्तान, बिशकेक यांच्याबद्दल समजून घ्यायला हवं.


Card image cap
मोदी गेले होते तो किर्गीझस्तान नावाचा देश आहे तरी कसा?
दिशा खातू
१६ जून २०१९

नुकतेच पंतप्रधान किर्गीझस्तानच्या राजधानी बिशकेकला जाऊन आले. तिथे एससीओ समिट होतं. समिट तर नरेंद्र मोदी आणि इम्रान खान यांच्यातलं टशन, मिटींगवरुन चर्चेत आलं. पण ही एससीओ परिषद, किर्गीझस्तान, बिशकेक यांच्याबद्दल समजून घ्यायला हवं......


Card image cap
आदिवासी लेकींच्या हातात एसटीचं स्टेअरिंग
नितीन पखाले
०६ फेब्रुवारी २०१९
वाचन वेळ : ४ मिनिटं

वेगवेगळ्या क्षेत्रात महिला संधी मिळताच आपलं कर्तृत्व गाजवताहेत. आता काही दिवसांतच एसटीचं स्टेअरिंगही महिलांच्या हातात येणार आहे. एसटी महामंडळाने त्या दिशेने पाऊल टाकलंय. गाडीचं स्टेअरिंग हाती असलेली बाई हे शहरापुरतं मर्यादित असलेलं चित्र. पण एसटीमुळे गावखेड्यातही स्टेअरिंग सांभाळणारी बाई आपल्याला दिसणार आहे. या प्रयोगशील उपक्रमावर टाकलेला हा प्रकाश.


Card image cap
आदिवासी लेकींच्या हातात एसटीचं स्टेअरिंग
नितीन पखाले
०६ फेब्रुवारी २०१९

वेगवेगळ्या क्षेत्रात महिला संधी मिळताच आपलं कर्तृत्व गाजवताहेत. आता काही दिवसांतच एसटीचं स्टेअरिंगही महिलांच्या हातात येणार आहे. एसटी महामंडळाने त्या दिशेने पाऊल टाकलंय. गाडीचं स्टेअरिंग हाती असलेली बाई हे शहरापुरतं मर्यादित असलेलं चित्र. पण एसटीमुळे गावखेड्यातही स्टेअरिंग सांभाळणारी बाई आपल्याला दिसणार आहे. या प्रयोगशील उपक्रमावर टाकलेला हा प्रकाश......


Card image cap
धनगर संमेलनाच्या निमित्ताने मूक समाज बोलू पाहतोय
संजय सोनवणी
१८ जानेवारी २०१९
वाचन वेळ : ५ मिनिटं

म्हसवड इथे आजपासून तिसरं आदिवासी धनगर साहित्य संमेलन भरतंय. २० जानेवारीला रविवारी समारोप होणाऱ्या या संमेलनात वेगवेगळ्या जातीधर्मातले अभ्यास, संशोधक सहभाग घेणार आहेत. महाराष्ट्राच्या साहित्य, संस्कृतीचा भाग असलेल्या धनगरी परंपरेचं महत्त्व अधोरेखित करणारा संजय सोनवणी यांचा हा लेख.


Card image cap
धनगर संमेलनाच्या निमित्ताने मूक समाज बोलू पाहतोय
संजय सोनवणी
१८ जानेवारी २०१९

म्हसवड इथे आजपासून तिसरं आदिवासी धनगर साहित्य संमेलन भरतंय. २० जानेवारीला रविवारी समारोप होणाऱ्या या संमेलनात वेगवेगळ्या जातीधर्मातले अभ्यास, संशोधक सहभाग घेणार आहेत. महाराष्ट्राच्या साहित्य, संस्कृतीचा भाग असलेल्या धनगरी परंपरेचं महत्त्व अधोरेखित करणारा संजय सोनवणी यांचा हा लेख......


Card image cap
तर, ते मलाही नक्षलवादी ठरवतीलः नजुबाई गावित
शब्दांकनः शर्मिष्ठा भोसले
१० जानेवारी २०१९
वाचन वेळ : ८ मिनिटं

नजुबाई गावित, एक संघर्षरत कार्यकर्ता, एक ताकदीच्या लेखिका. आज त्यांचा जन्मदिवस. आदिवासी समाजात जन्मलेल्या, वाढलेल्या. त्यांच्या वाट्याला आलेल्या अत्यंत हलाखीचे आणि विषमतेचे जिवंत अनुभव त्यांनी सातत्याने लेखणीतून उतरवलेत. आसपासच्या सामाजिक, सांस्कृतिक वास्तवाची तटस्थ चिकित्सा करण्याची कमावलेली नजर. याच नजरेतून स्वत:चं जगणं आणि आजच्या वर्तमानाबद्दल त्यांचं हे मुक्त मनोगत. मुक्त शब्द मासिकाच्या दिवाळी अंकात आलेल्या मुलाखतीचा हा संपादित अंश.


Card image cap
तर, ते मलाही नक्षलवादी ठरवतीलः नजुबाई गावित
शब्दांकनः शर्मिष्ठा भोसले
१० जानेवारी २०१९

नजुबाई गावित, एक संघर्षरत कार्यकर्ता, एक ताकदीच्या लेखिका. आज त्यांचा जन्मदिवस. आदिवासी समाजात जन्मलेल्या, वाढलेल्या. त्यांच्या वाट्याला आलेल्या अत्यंत हलाखीचे आणि विषमतेचे जिवंत अनुभव त्यांनी सातत्याने लेखणीतून उतरवलेत. आसपासच्या सामाजिक, सांस्कृतिक वास्तवाची तटस्थ चिकित्सा करण्याची कमावलेली नजर. याच नजरेतून स्वत:चं जगणं आणि आजच्या वर्तमानाबद्दल त्यांचं हे मुक्त मनोगत. मुक्त शब्द मासिकाच्या दिवाळी अंकात आलेल्या मुलाखतीचा हा संपादित अंश......


Card image cap
कुमरी शेती सांगते, आपला समाज स्त्रीप्रधान होता
संपत देसाई
२२ नोव्हेंबर २०१८
वाचन वेळ : ७ मिनिटं

महाराष्ट्र, कर्नाटक आणि गोव्याच्या एकत्र सीमाभागात सह्याद्रीच्या उतारावर कुमरी शेती होते. जंगलांना न दुखावता जंगलात होणारी ही शेती थेट आपलं नातं प्राचीन स्त्रीप्रधान संस्कृतीच्या काळाशी जोडते. आज अस्तित्वाची लढाई लढणाऱ्या कुमरी शेतीचा अभ्यास या अंगाने होण्याची गरज आहे. 


Card image cap
कुमरी शेती सांगते, आपला समाज स्त्रीप्रधान होता
संपत देसाई
२२ नोव्हेंबर २०१८

महाराष्ट्र, कर्नाटक आणि गोव्याच्या एकत्र सीमाभागात सह्याद्रीच्या उतारावर कुमरी शेती होते. जंगलांना न दुखावता जंगलात होणारी ही शेती थेट आपलं नातं प्राचीन स्त्रीप्रधान संस्कृतीच्या काळाशी जोडते. आज अस्तित्वाची लढाई लढणाऱ्या कुमरी शेतीचा अभ्यास या अंगाने होण्याची गरज आहे. .....